يکشنبه ۰۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
برداشت ها از کتاب مقاومت شکننده از قاسم خرمی تا نجف لک زایی:
به مناسبت ایام بزرگداشت پیروزی انقلاب اسلامی به بررسی ساختار پژوهشی و یافته‌های کتاب مقاومت شکننده:تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی، نوشته جان فوران استاد جامعه شناسی دانشگاه کالیفرنیای آمریکا و ترجمه احمد تدین در سال ۱۳۷۰" توسط قاسم خرمی پرداخته شده است. این کتاب یکی از آثار روشمند درباره تحولات چند قرن اخیر ایران است. بعد از بیان نظرات خلاصه وار قاسم خرمی، اقدام به ضمیمه کردن تحلیل‌های نجف لک زایی (۱۳۸۳) درخصوص این کتاب شده است. تضارب آرای دو فرد مورد اشاره، شفاف کننده ابعاد مورد تاکید در این کتاب است.
کد خبر: ۳۹۴۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۵
تحلیلی بر گونه های روشنگری در ایران ، مهرداد احمدی شیخانی:
روشنفکری با تکیه بر عقل نقاد، قصد باز کردن افق‌های پیش روی با نگاهی جامع و غیرگزینشی را دارد. یعنی این گونه نیست که روشنفکر، در یک حوزه انتقاد نموده و در حوزه دیگر، سکوت نماید. چنین نیست که روشنفکر گزینش کند چه کسی یا چه جریانی را نقد کند و چه کسی یا جریانی را نقد نکند و الزامی هم ندارد که حتما هر نقدی که می‌کند درست باشد، ولی قطعا و حتما این‌گونه است که ویژگی نقاد او، دوست و دشمن نمی‌شناسد و هر‌کس را می‌تواند شامل شود؛ و اتفاقا همین خصوصیت است که روشنفکر را از دیگر اقشار جامعه متمایز می‌کند. در ۷۰ سال گذشته و پس از کودتای آمریکایی-انگلیسی علیه دولت مصدق ، می‌توان از سه روشنفکر در ایران نام برد که سوای آنکه با نظریات آنها موافق یا مخالف باشیم، توانستند جریان‌ساز باشند. این سه نفر به ترتیب آل‌احمد، شریعتی و سروش بودند. حال اگر از این منظر به جریان روشنفکری در ایران توجه کنیم، می‌توان سه دسته را نیز در این ساحت از هم تشخیص داد. دسته اول کسانی بودند که در جایگاه نقد نشستند، ولی زبانی که بتواند با جامعه پیوند برقرار کند، نیافتند و بیشتر تبدیل به فلاسفه‌ای جدا از جامعه شدند. دسته دوم توانستند زبانی ابداع کنند که با مخاطب ارتباط برقرار می‌کرد و در آنها شوری بر‌می‌انگیخت و موتور محرکه جامعه زمان خود می‌شد. دسته سوم، اما به نقادی گزینشی روی آوردند؛ این گروه وقتی به پرسش گرفته می‌شدند که چرا فلان کار را کردید؟ به این جواب پناه می‌بردند که آن رفتار را باید در بستر زمانه خودش بررسی کرد و جامعه در آن دوران چنین طلب می‌کرد یا اینکه اگر غیر از این کنیم یا اینکه اگر خلاف جریان عمومی و خواسته جامعه کاری بکنیم، آبرویمان می‌رود.
کد خبر: ۳۹۳۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۱
زندگینامه ثابتی در سه اپیزود:
جنایتکار علیه بشریت در هر سنی و وضعیتی که باشد نباید مورد ترحم قرار گرفته و با وی مماشات نمود. جنایتکار باید در دوره حیاتش (حتی اگر پیر و فرتوت شده باشد)، چشنده بخشی از عذابی باشد که با سلیقه گرایی و خودرایی و استبداد نظر و انحراف عقیده و اعتقاد و مبتنی بر نوعی برداشت بنیادگرایانه از وضعیت، بر دیگران تحمیل کرده است. پرویز ثابتی یکی از شکنجه گران ساواک بوده که این روزها شاهد افتابی شدنش هستیم. نکته جالب توجه اینجاست که بجای تمرکز بر استرداد حقوقی و دادگاهی و مجازات به مرگ نمودنش ، با تعجب و مماشاتی ساختگی ، با او رفتار می شود. مجددا و بر اساس اصول حقوقی بشر، مستندات جنایات علیه بشریت ، حقوق اسلامی و ابعاد اخلاقی و انسانی، درخواست جلب و دادگاهی نمودن امثال پرویز ثابتی را داریم. جرم ثابتی وقتی تشدید می شود که بدانیم، فارغ التحصیل رشته حقوق هم هستند. مرگ بر اسم و رسم و وجود ناپاک و زندگی سرتا به پا کثیفت باد جناب پرویز ثابتی.
کد خبر: ۳۹۳۱۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۴
عدم تمایل مطهری به حضور روحانیون در دولت؛
علی مطهری فرزند شهید مطهری در گفتگویی اظهار داشت: آیت الله مطهری دوراندیشی خوبی داشت. البته این نظرشان مبتنی بر آن اصل کلی استقلال روحانیت شیعه از دولت‌ها بود. ایشان می‌گفتند روحانیت شیعه در طول تاریخ همیشه از دولت‌ها مستقل بوده و بر آنها نظارت داشته است، از نظر روحی متکی به خدا بوده و از نظر اجتماعی متکی به مردم و هیچ وقت در کنار دولت‌ها نبوده و همیشه در کنار مردم بوده است. ایشان می‌گوید حتی در جمهوری اسلامی باید این حالت حفظ بشود که روحانیت در کنار مردم و ناظر بر دولت‌ها باشد تا بتواند دولت‌ها را امر و نهی کند و هدایت کند، ولی وقتی دولتی شد، دیگر این کار مقدور نیست.
کد خبر: ۳۹۱۸۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۷
تحلیل احمد زیدآبادی از کودتای ۲۸ مرداد :
بحث در خصوص وابستگی مصدق به آمریکا یا مستقل بودگی وی و همچنین ماهیت واقعی عاملان آمر به کودتای ۲۸ مرداد ، بحث جدیدی نیست. گروهی این واقعه را کودتا نمی دانند و نوعی قیام برعلیه دولت مصدق تصور می کنند و گروهی دیگر آن را کودتا مسلم فرض می کنند. در بیانات اخیر محسن برهانی، استدلال به عدم وجود کودتا شده و در مقابل آن، روزنامه کیهان موضع گیری شدید کرده بود. احمد زیدآبادی نیز در متنی انتقادی به بن ریشه های این رویداد پرداخته است.
کد خبر: ۳۹۱۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۳۰
فرشاد مومنی و درس اول کودتای ۲۸ مرداد :
درس های نهضت ملی کردن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد: درس شماره یک این است که ابزارهایی مثل حمله نظامی و کودتا و تحریم همه در واقع یک روح در سه بدن است همه آنها ابزارهای تداوم سلطه زورگویانه کشورهای قدرت مند کم تعداد بر بقیه دنیاست. درس دوم این است که عنصر اصلی این هدف گذاری ها به ضعف کشاندن بنیه تولید ملی است.
کد خبر: ۳۹۱۴۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۳۰
محمد آزاد:
صد سال اقتصاد در ایران قرن جدید در ایران تصادفا با شکل‌گیری به‌اصطلاح ایران مدرن همراه است و این سرزمین از حالتی ملوک‌الطوایفی و جدامانده از تحولات آغاز می‌کند به تأسیس نهاد‌های یک کشور مدرن از جمله نهاد‌های اقتصادی. سالهای منتهی به سال ۱۳۰۰ و نیز سه، چهار سال پس از آن دورانی پرآشوب است که به انقراض دودمان قاجار و آغاز دودمان پهلوی ختم شد. نخستین نهاد‌های مدرن اقتصادی در ایران در آغاز این قرن تأسیس شدند. جز این نهاد‌ها دیگر نهاد‌های دولت مدرن مانند قوه قضائیه سکولار و ارتش مدرن راه‌آهن و نیز در دهه بعد دانشگاه نیز با مشورت روشنفکرانی مثل داور، فروغی و امثال این شخصیت‌ها بنا شد. اما ایران در دهه اول قرن از نظر اقتصادی چه وضعی داشت؟
کد خبر: ۳۸۹۵۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۴
زخم بر تن خانواده پلی تکنیک؛
در جریان اعتراضات، دانشجویان دانشگاه امیرکبیر معتقد هستند که اساتید قدیمی دانشگاه، تمایل بیشتری به حمایت از دانشجویان داشتند. به نظر می‌رسد گزینش‌های سالهای اخیر در عدم حضور اساتید منتقد در دانشگاه موثر بوده است. اما اساتید قدیمی‌تر تلاش زیادی کردند که آنچه در توان‌شان است انجام دهند. یکی از دانشجویان می‌گوید: «وزارت علوم دولت روحانی، با همه انتقاد‌هایی که به آن وارد است، سعی داشت به دانشجو‌ها کمک کند، اما به نظر می‌رسد تیم جدید وزارت علوم با دید تهدید به فعالیت دانشجویان می‌نگرد؛ لذا از دست این استادان هم کاری برنمی‌آید». در ابتدای اعتراضات گفته شد رئیس دانشگاه، در دفاع از دانشجویان مانع حضور نیرو‌های لباس شخصی شده است.اما در روز‌های بعد همچنان این نیرو‌ها در دانشگاه حضور داشتند. به نظر می‌رسد تهدید‌های آقای رئیس هم اثر جدی نداشته است. خانواده صمیمی امیرکبیر حالا بیشتر از همیشه زخم خورده است.
کد خبر: ۳۸۵۴۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۳۰
۱۲ مهر، ۶۱ سال درگذشت محسن شمشیری؛
محمدحسن شمشیری یکی از نیکوران بنام و اسوه سخاوتمندان عصر خودش بود. فرزندی نداشت و تمام ثروتی که با استکان شویی و ظرفشویی تهیه کرده بود را صرف آزادی و سربلندی ایران و رفع حوائج مردم گرفتار کشور کرد. برای آزادی بسیاری از زندانیان سیاسی وقت، وثیقه ملکی فراهم کرد، هزینه تحصیل تعدادی از دانشجویان بی بضاعت را تامین کرد و در مجموع یک سوم دارایی اش را وقف امور خیریه کرد. تحريم فروش نفت ایران، دولت مصدق را در تنگنای مالی قرار داد و برای تامین هزینه های اداره مملکت، مجبور به فروش اوراق قرضه کرد، شمشیری در اقدامی جوانمردانه و وطن خواهانه ۳۰۰ هزار تومان از اوراق قرضه دولت را یکجا خرید و یک میلیون تومان هم در اختیار «بانک بیمه» قرار داد تا به افراد نیازمند و تحت فشار وام اعطا کند. در سالهای بعد از کوتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، این پیر مرد وطن دوست و نیک کردار ایرانی، به خاطر حمایت از مصدق، زیر فشارهای شدید سیاسی و امنیتی قرار گرفت. او مدتی به جزیره خارک تبعید شد. در همان حال ناامید نشد؛ شروع به سوادآموزی کرد و برای مردم خارک کارآفرینی کرد و درسال ۱۳۴۰ درگذاشت. 12 مهرماه سالگرد 61 سال درگذشت این بزرگ مرد می باشد.
کد خبر: ۳۸۳۸۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۳
تحلیل سعید حجاریان از ۲۸ مرداد ۳۲؛
درباره کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، از همان فردای واقعه دو روایت به دست داده شد. از یک‌سو، طرفداران شاه آن را «قیام و رستاخیز ملی» نامیدند و از دیگر سو، ملیّون آن را «کودتای ننگین» خواندند. این روایت‌ها و روایت‌پردازی‌ها همچنان ادامه دارد و بعضاً با انتشار برخی کتاب‌ها و اسناد و خاطرات دستخوش تغییر و اصلاح می‌شود.
کد خبر: ۳۸۲۶۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۳۱
پیروز مجتهد زاده:
پیروز مجتهدزاده استاد دانشگاه و منتقد محمد مصدق گفت: در حالی که طرفداران مصدق، ملی کردن نفت به سبک و سیاقی که او به ثمر رساند را یک "شاهکار ملی" خواندند، مخالفان او همان هنگام و بعد‌ها این گونه ملی کردن را یک "خیانت علنی" قلمداد کردند. کارشناسان برجسته امور نفتی تقریبا به اتفاق آرا ملی کردن نفت به سبک و سیاقی که مصدق انجام داد را یک اشتباه یا خطای اساسی قلمداد کرده اند: شادروان دکتر فواد روحانی در صفحه ۳۸۰ کتاب "زندگی سیاسی مصدق در نهضت ملی ایران" رد پیشنهاد مشترک امریکا و انگلیس برای حل بحران نفت توسط مصدق را یک "تاسف" قلمداد کرد و در جلسه یاد شده در بالا "یک اشتباه بزرگ" دانست
کد خبر: ۳۸۲۵۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۸
وابستگی به نفت؛
یک عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: پول نفت در هزینه جاری می‌شود که اقتصاد ملی را دچار مرض هلندی کرده و بیش از همه به کم‌درآمد‌ها آسیب می‌رساند، تا اصلاح نشود نباید نگران فروش و یا عدم فروش نفت باشیم.
کد خبر: ۳۷۲۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۲
حمله به زبان فارسی؛
زبان فارسی، زبانی بوده که برای قرن‌ها زبان رسمی و دیوانی حاکمان گوناگونی در جغرافیای پهناور منطقه بوده است. جالب آنکه عمدۀ این حاکمان نیز زبان مادری‌شان، زبانی غیر از فارسی بوده است. حتی زبان ادبی و دیوانی امپراتوری عثمانی که دشمن خونی ایران و ایرانیان بودند نیز برای چندین قرن زبان فارسی بود! پس چنین زبانی که قرن‌ها زبان امپراتوری‌داری یا به تعبیری دیگر زبان بین‌المللی بوده، این پتانسیل را دارد که باز هم به زبان بین‌المللی تبدیل شود و جای زبان انگلیسی را بگیرد و تهدیدی برای استیلای تمدن غربیِ آنگلوساکسونی باشد. عُقَلای انگلیسی‌زبان به این نگاه نمی‌کنند که، چون امروز کشور/کشورهای متولیِ زبان فارسی، از قافلۀ توسعه عقب مانده‌اند، فردا نیز وضعیت به همین شکل خواهد ماند و جایگزینی برای فرهنگ مسلط آنها پیدا نخواهد شد.
کد خبر: ۳۷۲۵۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۱
روز دانشجو؛
آنچه در ۱۶ آذر رخ داد ریشه در اتفاقات ایران در سال ۳۲ داشت. پس از اینکه دولت مصدق با کودتایی آمریکایی و انگلیسی در ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ سقوط کرد، جامعه ایران در بهت و حیرت فرو رفت و دانشگاه تهران که به واسطه حضور دانشجویان و نخبگان کشور نسبت به بیگانه دیدگاهی ضدامپریالیستی داشت، بیش از بیش رنگ ضد دیکتاتوری و امپریالیستی به خود گرفت؛ از آن پس ۱۶ آذر برای همیشه در تقویم ایران باقی ماند.
کد خبر: ۳۶۷۱۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۶
خاطرات زاهدی؛
فضل‌الله زاهدی که خود را «تاجبخش» می‌نامید یکسال بعد مورد سوء ظن همایونی قرار گرفت و با بغضی در گلو به پاکستان فرستاده شد. چند سال بعد، محمد مصدق با گلویی بغض الود در احمدآباد درگشت و ۲۵ سال بعد، محمد رضاشاه پهلوی، با بعضی در گلو و اشکلی در چشم، ایران را ترک کرد.
کد خبر: ۳۵۵۸۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۹
کتاب «ایران بین دو کودتا»؛
در این اثر، به سیر توسعه، تکامل و تغییر نظام‌های اداری، اقتصادی، نظامی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران در سه دهه نخست سده چهاردهم به صورت موضوعی و روزشمار تاریخی پرداخته شده و در این صورت‌گری روند استیلای حاکمیت نظامی مآبانه بر پهنه‌های مختلف کشور تصویر نبسته و جزئیات تمرکر قوا و یا تفکیک آن به بحث گذاشته نشده؛ اگرچه به درستی زیربنای منافع ملی دهه‌های بعد را از لابلای حوادث به نسبت مثبت سه دهه قبل می‌توان دریافت؛ اما تحزب گرایی و فعالیت‌های نهاد‌های غیردولتی به طور شفاف از واکاوی محروم مانده است.
کد خبر: ۳۵۵۷۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۸
به قلم دکتر کاتوزیان؛
کتاب اقتصاد سیاسی دکتر کاتوزیان را می‌توان از جمله کتب پایه برای تحلیل چرایی وضعیت اقتصادی کشور دانست. بدلیل اهمیت این کتاب، خلاصه آن تقدیم حضور شده است.
کد خبر: ۳۵۲۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۹
استاد دانشگاه تهران:
در حقیقت، ما باید چنان توسعه پیدا کنیم که پول نفت در آن مقدار بسیار کمی باشد. در حالی که اکنون، اقتصاد ما بدون پول نفت نمی‌چرخد. ما اقتصاد کشور را به دست آقازاده‌ها داده ایم که هر چیزی دلشان خواست وارد کنند و بفروشند و دلار‌هایی که به سختی به دست آورده ایم را به این‌ها می‌دهیم. بازار واردات ما بسیار گسترش پیدا کرده و یک دفعه نیمی از دلار مورد نیاز ما که از نفت به دست می‌آید، حذف می‌شود. خوب، روشن است که تأثیرات مخرب اقتصادی به جای می‌گذارد.
کد خبر: ۳۳۵۱۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۹
دوئل!
گویی بردن ایران زیر فصل ۷ منشور سازمان ملل سپس تصویب برجام و آنگاه تحریم‌های ترامپ و اکنون رفتار‌های بایدن تمامی حلقه‌های پیوسته‌ای است که اگر به تغییر مواضع ایران درباره تحریم کنندگان بر نگردد، این حلقه‌های بهم پیوسته، ناقص و معلق می‌ماند.
کد خبر: ۳۳۴۸۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۷
سخنرانی دکتر موحد به مناسبت سالروز ملی شدن صنعت نفت؛
ایران نخستین کشوری بود از کشورهای نفت‌خیز که شرکت ملیِ خاصِ خود را ایجاد کرد و قانون نفت نوشت و قرارداد مشارکت و خدمت در زمینۀ نفت ابداع کرد و دیگر کشورهای صاحب نفت در تاریخ‌های مؤخر به اقتفای ایران عمل کردند... مناطقی چون کویت و قطر و ابوظبی را در سلک تولیدکنندگان نفت درآورد و این مناطق که در آن ایام مجموع جمعیت‌شان به اندازه یک محله از محلات تهران نمی‌شد، در سایه درآمد نفت صاحب اسم و رسم شدند و به زودی کشورهای نوظهوری در نقشه جغرافیاییِ سواحل خلیج فارس سر درآوردند... ملی شدن نفت ایران الهام‌بخش ملت‌های دیگر بود که حسّ مقاومت را در برابر تسلط خارجیان تقویت کرد و سطح مطالبات را بالا برد. تنها پنج شش سال پس از کودتا و رجزخوانی‌های کنسرسیوم بود که شرکت‌های نفتی درصدد برآمدند قیمت نفت را ـ که اختیار تعیین آن را داشتند ـ چند سنت تقلیل دهند. این موضوع اعتراض کشورهای صاحب نفت را در پی داشت که به تشکیل اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) انجامید...
کد خبر: ۳۳۴۸۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۷